‘Op ons hoeft u niet te rekenen, gaat u maar verhuizen.’ Dat is wat veel ouderen van hun gemeente horen als ze daar na lang aarzelen een traplift aanvragen. Ouderen moeten langer thuis blijven wonen, maar als daar voorzieningen voor nodig zijn, geven veel gemeenten niet thuis. Om die misstanden aan het licht te brengen, gaf de KBO zelf twee trapliften weg.
Directeur Manon Vanderkaa: ‘Ouderen die na bijna vijftig jaar samen niet meer bij elkaar kunnen slapen. Een oude man die beide onderbenen mist en tree voor tree omhoog (en naar beneden!) moet klauteren. Mensen die niet meer boven kunnen douchen. Je hart breekt als je die brieven leest.’ Stapels van zulke brieven kwamen binnen na de oproep van de KBO voor mensen die wel een traplift nodig hebben, maar deze niet krijgen van de gemeente. Nederlands grootste seniorenorganisatie maakt zich zorgen nu het budget voor de Wmo in 2017 met 179 miljoen euro wordt verlaagd.
Gemeenten spelen een belangrijke rol bij het langer zelfstandig wonen. Via de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) kan de gemeente kijken welke oplossingen mogelijk zijn. Vanderkaa: ‘Bij de aanvraag voor een traplift hanteert iedere gemeente zijn eigen spelregels. Dus het is mogelijk dat je in gemeente A geen traplift krijgt, maar dat je er in de buurtgemeente wel een zou hebben gekregen. Bovendien doen veel gemeenten er alles aan om mensen te ontmoedigen een aanvraag in te dienen. Ze krijgen vaak bij het eerste telefoontje al te horen dat een aanvraag geen zin heeft.’
‘Gaat u maar verhuizen naar een gelijkvloerse woning’, is de meest gehoorde afwijzing van de gemeente. Zeker als mensen een eigen huis hebben. Manon Vanderkaa: ‘Oftewel: lost u het zelf maar op. Maar verhuizen is ingrijpend, financieel én emotioneel. Als er al gelijkvloerse woningen beschikbaar zijn, want die zijn dun gezaaid en vaak onbetaalbaar. En de meeste ouderen willen ook helemaal niet verhuizen. Hun hele verleden zit in dat huis. En, nog belangrijker, ze hebben in de buurt een netwerk opgebouwd van mensen die hen helpen als iets gedaan moet worden.’
Een andere veel gehoorde reden tot afwijzing is de ‘voorzienbaarheids-regel’: als je had kunnen voorzien dat er problemen zouden komen, krijg je geen hulpmiddel. Zo kreeg het 91-jarige KBO-lid Mies van Luijk van de gemeente een botte afwijzingsbrief want ‘hij had kunnen voorzien dat hij ouder zou worden.’ Mag een gemeente een aanvraag voor een traplift afwijzen omdat de situatie voorzienbaar was, gezien de leeftijd? Vanderkaa: ‘Nee, uit verschillende rechtbankuitspraken blijkt dat een voorziening niet om die reden mag worden geweigerd. De enige situatie waarin een gemeente de aanvraag mag afwijzen, is bijvoorbeeld dat iemand die niet kan traplopen van een gelijkvloerse woning verhuist naar een huis met trap.’
Ondertussen gaan veel ouderen die een traplift nodig hebben zonder traplift door het leven, want een proces aanspannen is geen sinecure. Als het kan, kopen ze maar zelf een traplift. Maar niet iedereen kan dat betalen. De kosten kunnen uiteenlopen van 3.000 tot 15.000 euro. Daarom heeft de KBO twee trapliften weggeven aan mensen die het echt nodig hebben. In de hoop dat de discussie hierover zal losbranden en dat gemeenten eindelijk hier een eenduidig beleid over gaan voeren.